Chó, mèo là vật nuôi quen thuộc đối với rất nhiều gia đình Việt Nam. Tuy nhiên, nếu không được tiêm phòng dịch và không được chăm sóc đúng cách, chúng sẽ dễ trở thành “thú dữ”, gây hại đến sức khỏe của con người, là mối nguy hiểm tiềm tàng ngay bên cạnh chúng ta nếu còn chủ quan và thiếu ý thức trong việc nuôi và tiếp cận với vật nuôi.

Mặc dù các ngành chức năng liên tục khuyến cáo về việc tiêm vắc-xin dại, tuy nhiên theo thông tin từ Hệ thống Quản lý thông tin Dịch bệnh động vật Việt Nam - Cục Thú y, tình hình bệnh Dại động vật trên cả nước đang diễn biến rất phức tạp có chiều hướng tăng, từ đầu năm 2023 đến nay đã xảy ra 235 ổ dịch bệnh Dại tại 31 tỉnh, thành phố, làm 80 người tử vong (trong 05 năm qua, cả nước bệnh Dại đã làm 410 người tử vong, có 2,7 triệu người phải tiêm phòng vắc xin và điều trị dự phòng bệnh Dại). Trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa từ đầu năm 2023 đến nay đã xảy ra 03 ổ dịch bệnh Dại tại huyện Thạch Thành (xã Thạch Tượng), huyện Như Xuân (xã Bãi Trành, xã Xuân Bình) làm 02 người tử vong do tiếp súc với chó mắc bệnh Dại, hàng năm trên địa bàn tỉnh có khoảng 10.000 người phải điều trị dự phòng bệnh Dại do bị chó, mèo cắn; trong 10 năm qua trên địa bàn tỉnh, bệnh Dại đã làm 30 người tử vong và có 85.145 người phải tiêm phòng và điều trị dự phòng do bị chó, mèo cắn, ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của người dân và kinh tế. Trên địa bàn huyện Thường Xuân, năm 2023 có 512 người bị chó cắn phải tiêm phòng bệnh dại, có 01 trường hợp tử vong do bị Chó Dại cắn.

Khi đã lên cơn dại, người bệnh chắc chắn sẽ tử vong 100%. Điều đáng nói, các ca tử vong vì bệnh dại chủ yếu là do chó, mèo của gia đình hoặc hàng xóm cắn. Chính tâm lý chủ quan “chó nhà” nên đã dẫn đến nhiều hậu quả đáng tiếc. Đại đa số là trẻ em và người già bị chó cắn và có nhiều ca tử vong do chó dại cắn là trong độ tuổi thanh niên, trung niên.Đây là một thực tế đáng báo động đỏ trong toàn dân!

Bệnh Dại là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi rút Dại gây ra, bệnh lây truyền từ động vật sang người qua vết cắn, vết thương, vết cào, liếm của động vật (thường là chó, mèo).

Cho đến nay bệnh Dại chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, người bị bệnh Dại gần như tử vong 100%. Bệnh Dại nguy hiểm nhưng đã có vắc xin phòng và người dân hoàn toàn có thể phòng tránh được bệnh Dại.

* Để chủ động phòng chống bệnh Dại, người dân cần thực hiện tốt các biện pháp sau:

Một là:Tiêm phòng đầy đủ cho chó, mèo nuôi và tiêm nhắc lại hàng năm theo khuyến cáo của ngành thú y.

Hai là:Không thả rông chó, mèo; chó ra đường phải được đeo rọ mõm.

Ba là:Không đùa nghịch, trêu chọc chó, mèo.

Bốn là:Khi bị chó, mèo cắn, cào cần:

– Rửa kỹ vết thương bằng nước và xà phòng đặc liên tục trong 15 phút, nếu không có xà phòng thì phải xối rửa vết thương bằng nước sạch – đây là biện pháp sơ cứu hiệu quả để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh Dại khi bị chó, mèo cắn.

– Sau đó tiếp tục rửa vết thương bằng cồn 70%, cồn iod hoặc Povidone, Iodine.

– Hạn chế làm dập vết thương và không được băng kín vết thương.

– Đến ngay Trung tâm Y tế gấn nhất để được tư vấn và tiêm phòng Dại kịp thời. Chỉ có tiêm phòng mới ngăn ngừa không bị bệnh Dại.

– Tuyệt đối không dùng thuốc nam, không tự chữa, không nhờ thầy lang chữa bệnh Dại.

* Nguồn bệnh và thời gian ủ bệnh:

- Nguồn bệnh: Ở nước ta, chó nhà là nguồn bệnh dại chủ yếu chiếm đến hơn 90%, sau đó là mèo nhà.

- Đường lây truyền: Vi rút xâm nhập qua vết cắn, vết cào, vết liếm, da, niêm mạc bị tổn thương, vết thương hở.

- Thời gian ủ bệnh ở động vật có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tháng, có thể lâu hơn.

- Sau khi bị chó, mèo mắc bệnh dại cắn, thời gian ủ bệnh ở người thường từ 01 - 03 tháng,có thể ngắn khoảng 10 ngày hoặc dài trên một năm hoặc hai nămthậm chí trên 02 năm mới phát bệnh dại.

Thời gian ủ bệnh phụ thuộc vào tình trạng nặng nhẹ của vết cắn, vị trí vết cắn có liên quan đến nơi có nhiều dây thần kinh, khoảng cách từ vết cắn đến não, số lượng vi rút xâm nhập. Vết cắn càng nặng và gần thần kinh trung ương thì thời gian ủ bệnh càng ngắn và khi phát bệnh dại, người bệnh 100% tử vong.

* Triệu chứng:

Bệnh dại thường chia làm 2 thể: Thể dại điên cuồng và thể bại liệt.

Biểu hiện của bệnh dại trên người:

Người bị mắc bệnh dại cũng có 2 thể bệnh lâm sàng là thể:

- Thể điên cuồng (hung dữ): thường biểu hiện triệu chứng gào thét, tăng cảm giác của các giác quan, sợ gió, sợ nước nên thường được gọi là bệnh sợ nước, bị hoang tưởng, đập phá, co thắt thanh quản...

- Thể bại liệt: bệnh nhân thường nằm im lìm, hay có liệt hướng lên, liệt hô hấp. Tất cả các bệnh nhân lên cơn dại đều bị tử vong sau 7 -10 ngày.

* Để chủ động phòng chống bệnh dại, người dân cần thực hiện tốt các biện pháp sau:

- Tiêm phòng đầy đủ cho chó, mèo nuôi và tiêm nhắc lại hàng năm theo khuyến cáo của ngành thú y.

- Không thả rông chó, mèo; chó ra đường phải được đeo rọ mõm và có người dẫn.

- Không đùa nghịch, trêu chọc chó, mèo.

- Khi bị chó, mèo cắn, cào, liếm cần:

+ Rửa kỹ vết thương bằng nước và xà phòng đặc liên tục trong 15 phút, nếu không có xà phòng thì phải xối rửa vết thương bằng nước sạch – đây là biện pháp sơ cứu hiệu quả để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh dại khi bị chó, mèo cắn.

+ Sau đó tiếp tục rửa vết thương bằng cồn 70%.

+ Hạn chế làm dập vết thương và không được ong kín vết thương.

+ Đến ngay trung tâm y tế gấn nhất để được tư vấn và tiêm phòng dại kịp thời. Chỉ có tiêm phòng mới ngăn ngừa không bị bệnh dại.

+ Tuyệt đối không được điều trị bằng thuốc nam và các phương thuốc dân giang, gia truyền.

+ Đối với chó nuôi có đăng k‎ý đã được tiêm phòng dại hàng năm, cần theo dõi con vật trong vòng 14 ngày.

+ Đối với chó, mèo không tiêm phòng dại, khi nghi mắc bệnh dại mà đã cắn, cào người thì phải nhốt theo dõi trong 90 ngày; trong trường hợp chưa cắn, cào người thì phải tiêu hủy.

* Cách hạn chế bị động vật cắn:

1.Không chạy nhanh gần chó;

2. Khôngtrêu chọcchó, khônglại gầnchó khi cho đang ngủ, đang ăn hoặc khi chó mẹ đang cho con bú;

3. Khôngnhìn thẳngvàomắtchó;

4. Khi một con chó gầm gừ đến sát bạn,không được quay đầu chạy.Đứng yên tại chỗtay duỗi hai bên. Cho chó ngửi bạn và rồi nó sẽ bỏ đi;

5. Nếu bị chó tấn công,giả vờ ngồi im, cuộn tròn như quả bóng và che mặt lại.

Ngoài bệnh dại, chó và mèo còn truyền nhiễm nhiều căn bệnh khác, trong đó có không ít bệnh nguy hiểm, khó chữa. Vì vậy, những gia đình có trẻ em nên hạn chế nuôi chó, mèo, vì trẻ em thường hay lê la, đưa vào miệng những vật dụng trên nền nhà. Tuyệt đối không cho trẻ ôm hôn chó mèo, nhất là phần đuôi của chó mèo, vì đuôi và lông dính rất nhiều chất thải. Đặc biệt là không cho trẻ nhỏ chọc phá, trêu ghẹo chó, mèo lạ, nhất là chó, mèo chạy rong ngoài đường.

* Quy định của pháp luật áp dụng về phòng bệnh động vật trên cạn:

Theo qui định tại Khoản 1 và 2Điều 7Nghị định 90/2017/NĐ-CPngày 31/7/2017 của Chính phủ về quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực Thú y, được sửa đổi bởi khoản 3 Điều 2Nghị định 04/2020/NĐ-CPquy định về vi phạm về phòng bệnh động vật trên cạn như sau:

Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:

a) Không tiêm phòng vắc xin phòng bệnh Dại cho động vật bắt buộc phải tiêm phòng;

b) Không đeo rọ mõm cho chó hoặc không xích giữ chó, không có người dắt khi đưa chó ra nơi công cộng.

Theo quy định của pháp luật, trường hợp người nuôi chó không tuân thủ quy định dẫn đến chó cắn chết người thì ngoài việc bị xử phạt vi phạm hành chính thuộc lĩnh vực, chịu trách nhiệm bồi thường dân sự thì còncó thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội "Vô ý làm chết người" theo Khoản1, Điều 128 Bộ luật Hình sự 2015 với mức hình phạt có thể đến 05 năm tù.